Znani Strzegomianie

JOHANN CHRISTIAN GŰNTHER  - Życie i twórczość
I tom Towarzystwa Miłośników Ziemi Strzegomskiej  "SYLWETKI",  Strzegom 1999 r.

Krótki a burzliwy żywot J. Ch. Gűnthera trwał zaledwie 28 lat. Urodził się w roku 1695 w Strzegomiu, a zmarł w roku 1723 w Jenie. Od najwcześniejszych lat przejawiał talent i zamiłowanie do poezji. Wiedzę ogólną, podstawową przekazał mu ojciec, lekarz strzegomski, a jego znajomy doktor Thiem ze Świdnicy, zachwycony uzdolnieniami chłopca, postanowił się nim zaopiekować, dając mu mieszkanie i wyżywienie u siebie, podczas gdy rektor świdnickiego gimnazjum przyjął go w poczet uczniów i zwolnił od wszelkich opłat. 

Młody Gűnther ukończył szkołę jako prymus w roku 1715 i zgodnie z wolą ojca rozpoczął studia medyczne na uniwersytecie w Wittenberdze. Poezja i tu uparcie za nim podążała. Prędko też włączył się w nurt studenckiego życia i dał się poznać jako dobry kompan w przyjacielskim gronie. Nie gardził huczną biesiadą i nierzadko siadywał na antałku z piwem, z notesem i ołówkiem w ręku. Satyryczne ostrze jego pióra godziło w dostojników miejskich, nie darował też profesorom. Ta swawola przysparzała mu wiele kłopotów, aż do wydalenia z uczelni włącznie. Rozstając się z Wittenbergą młody adept medycyny przeniósł się do Lipska, gdzie znalazł opiekuna w osobie profesora Mencke`go, który chcąc pomóc ubogiemu poecie, polecił go swemu znajomemu mistrzowi ceremonii na dworze królewskim w Dreźnie, von Besserowi, na wakujące miejsce nadwornego poety. Kiedy Gűnther dowiedział się, że przewidziano dla niego raczej rolę wesołka-błazna zapałał gniewem, który przejawiał się w jego listach do przyjaciół oraz w jego twórczości. W swych wierszach bezlitośnie obnażał niewybredne obyczaje, panujące na dworze drezdeńskim, wyśmiewał służalczość i głupotę dworzan, nie oszczędzając nawet króla. Niestety, próba poetycka przed obliczem monarchy, która miała decydować o jego przyjęciu, wypadła kompromitująco. Stanąwszy przed królem Gűnther nagle zemdlał i upadł. Istnieje przypuszczenie, że ktoś przez zazdrość podał Gűntherowi środek oszałamiający. 

W tej sytuacji musiał on opuścić Drezno. Znajdował schronienie na dworach bogatych ziemian. Niespokojny duch, pasja twórcza i potrzeba pozyskiwania sobie przyjaciół i zamożnych mecenasów dla swojej twórczości, wiodły poetę krętymi, wyboistymi drogami. Przyjaciele z Wrocławia starali się mu o prace lekarza na prowincji. Kiedy w Lubaniu plany zawiodły, udał się do Kluczborka, gdzie podjął praktykę lekarską i znalazł nawet narzeczoną. Warunkiem upragnionego małżeństwa było uzyskanie tytułu doktorskiego oraz przebaczenia ojcowskiego. Twardy starzec wyrzekł się bowiem swego syna z powodu lekkomyślnego trybu życia, odmawiając mu wszelkiej pomocy finansowej. Gűnther kilkakrotnie podejmował próbę przebłagania swego surowego ojca. Nie znalazłszy zrozumienia ani przebaczenia u swego rodzica, udał się w dalszą podróż, celem ukończenia studiów. Była to raczej rozpaczliwa tułaczka, prowadząca go przez Jawor, Legnicę, Kamienną i Jelenią Górę i inne miejscowości Śląska do Jeny, miasta uniwersyteckiego, gdzie zatrzymał się u swoich przyjaciół. Tutaj złożony ciężką chorobą, wycieńczony długotrwałym głodem, zmarł w roku 1723. 

Grono jego rodaków pochowało go na cmentarzu Św. Jana w Jenie. Kiedy po latach twórczość Gűnthera zyskała sobie popularność, nie można już było znaleźć mogiły poety. Jego twórczość jest nam bliska nie tylko z tej przyczyny, że urodził się w naszym mieście, ale też dlatego, że ważne wydarzenia związane z jego osobą rozgrywały się na dworze króla polskiego Augusta II Sasa, zwanego Mocnym. Gűnther był przełomową postacią baroku. Goethe w swoim dziele „Dichtung und Wahrheit” daje taką charakterystykę Gűnthera: 

... „Wspomnijmy tutaj Gűnthera, który był poetą w pełnym tego słowa znaczeniu. Zdecydowany talent, obdarzony wrażliwością, wyobraźnią, pamięcią, umiejętnością pojmowania i wyrażania myśli, płodny w najwyższym stopniu, z ogromną łatwością rymu i rytmu, mądry, dowcipny, i wszechstronnie wykształcony, posiadał wszystko, co jest potrzebne, aby w swoim życiu stworzyć sobie drugie realne życie poprzez poezję. Podziwiamy jego zdumiewającą lekkość, z jaką w wierszach okolicznościowych uszlachetnia realia poprzez uczucie i ozdabia je odpowiednimi pomysłami, obrazami, przekazami historycznymi i baśniowymi. To co czasem jest nieokiełznane, w jego twórczości, należy do ducha owego czasu, w którym mu żyć przyszło, oraz do jego stylu życia, a w szczególności wynika to z jego charakteru albo jak kto woli, z braku charakteru. Nie umiał siebie ujarzmić, i tak rozpłynęło się życie jak i jego poezja.”... 

To ostatnie zdanie wydaje się zbyt surowe, zważywszy że był przecież jeszcze młodym człowiekiem, pozbawionym oparcia w rodzinie, pozostawiony samemu sobie, borykający się z wieloma przeciwnościami życiowymi, którym mimo najszczerszych chęci nie mógł sprostać. Nikt nie kwestionuje dziś, że był poetą genialnym. J. Ch. Gűnther był piewcą Śląska i do niego odnosił swój gorący patriotyzm.

Wiersze J. Ch. Gűnthera w dowolnym przekładzie Walentego Wyrwy